Samooszukiwanie się

Potrzeba niszczenia iluzji i pewników, sprzyjających fałszywej równowadze, na jakiej opiera się egzystencja, płynie z jakiś najgłębszych źródeł w człowieku. Cioran

Czy brak złudzeń księgować po stronie „ma”? Lec

Najstraszniejsze są równania z wiadomą, której nie chcemy przyjąć do wiadomości. Lec

Im dłużej myślę o naszej zdolności okłamywania samych siebie, tym obficiej przesypuje mi się przez palce drobny piasek pokruszonych pewników. Pessoa

Najgłębszą ze wszystkich iluzji jest iluzja, że nie ma żadnej iluzji. Nanamoli Thera

Gdy w grę wchodzą uczucia, złudzenia szybko zamieniają się w pewność. Le Bon

Nie jest ipso facto ucieczką z łatwowierności, wierzenie we własny sceptycyzm. Nanamoli Thera

Właściwie rzecz jedynie w zdobyciu techniki kontynuacji snów przez całe życie. Lec

Kot kuli się w słońcu i śpi. Człowiek - o naturze, zdawałoby się, tak bardzo odmiennej - kuli się w życiu i śpi. Ani jedno, ani drugie nie wyzwala się od fatalnego prawa bycia tym czym jest. Ani jedno, ani drugie nie próbuje zdjąć z siebie ciężaru bycia. Pessoa

Zauważyłem też, że jedyna różnica między życiem ludzi i zwierząt, to sposób, w jaki się okłamują lub w jaki nie pojmują swojego losu. Zwierzęta są nieświadome tego co robią; rodzą się, rosną, żyją i umierają bez myśli, refleksji oraz bez konkretnej przyszłości. Ale ilu ludzi żyje inaczej niż zwierzęta? Wszyscy śpimy, a różnica leży tylko w marzeniach oraz stopniu i jakości marzeń. Być może śmierć będzie dla nas przebudzeniem, ale na to również nie ma żadnej odpowiedzi - poza odpowiedzią wiary dla tych, dla których wierzyć to mieć; odpowiedzią nadziei dla tych, dla których pragnąć to posiadać; oraz odpowiedzią miłosierdzia dla tych, dla których dawać to otrzymywać. Pessoa

Śpimy a to życie jest naszym snem – nie w sensie metaforycznym lub poetyckim, lecz w sensie rzeczywistym. Pessoa


Jestem niemal pewny, że nigdy nie żyję na jawie. Nie mogę wykluczyć, że śnię, kiedy żyję, że żyję, kiedy śnię; nie wykluczam też, że życie i sen są we mnie przemieszane, splecione, a z ich połączenia tworzy się moje świadome ja. Pessoa

Zawsze kiedy widzę kogoś śpiącego, przypominam sobie, że wszystko jest snem. Zawsze, kiedy ktoś mi mówi, że śnił, zastanawiam się, czy nie przyszło mu do głowy, że nigdy nic innego nie robił. Pessoa

Teraz zaledwie śnisz, że podróżujesz. Za parę lat, twój pobyt w Indiach będzie ci się jawił jako sen. Będziesz wtedy śnił jakiś inny sen. Zrealizuj, że to nie ty przemieszczasz się z jednego snu do drugiego, ale że sny płyną przed tobą a ty jesteś niezmiennym świadkiem. Nisargadatta Maharaj

Irytuje mnie szczęście tych wszystkich ludzi, którzy nie wiedzą, że są nieszczęśliwi. Pessoa

Wewnętrzna cenzura jest bezlitosna. Nie znamy nawet myśli, których zrodzić nie chcemy. Lec

Zmęczenie wszystkimi złudzeniami, i wszystkim, co obejmują złudzenia - ich utratą, nieprzydatnością, przeczuciem zmęczenia tym, że trzeba je było mieć po to, aby je stracić; smutkiem, że się miało złudzenia, intelektualnym wstydem, że się je miało, wiedząc przy tym, że czeka ja taki koniec. Pessoa

Na tym balu maskowym, w którym uczestniczymy, wystarcza nam świadomość naszego przebrania, które jest wszystkim. Jesteśmy sługami świateł, barw, pląsamy w tańcu jak w prawdzie i nawet nie jest nam dane – chyba, że osamotnieni nie tańczymy – poznanie wielkiego chłodu zewnętrznej nocy, śmiertelnego ciała pod łachmanami, które ciało przeżyją i tego wszystkiego co uważamy za swoją najgłębszą istotę, a co w rzeczywistości jest tylko wewnętrzną parodią naszych rojeń o sobie. Pessoa

Powiew ducha nie budzi uśpionych umysłów – budzi w nich koszmary. Gomez Davila

Człowiek żyje dzięki właściwej sobie umiejętności zapominania. Pamięć zawsze gotowa jest pozbyć się tego, co złe i zachować to, co dobre. Szałamow

Ukrywanie się jest ukrywaniem przed innymi, zapominanie jest ukrywaniem się przed sobą. Nanamoli Thera

To nie pamięć jest „pozytywnym” osiągnięciem ale „zapominanie”. Nie jest dziwne, że możemy zapamiętać tak wiele rzeczy - co jest dziwne, to że możemy zapomnieć cokolwiek: to dziwne i to jest osiągnięcie. Momenty szczęścia na tym świecie są osiągane przez (świadomie lub nie) wymazywanie niemiłych wrażeń ze wspomnień, gdy miłe są obecne. Nanamoli Thera

„Cel oracji to sprawić by ludzie zapomnieli o potrzebie dowodu”, zostało powiedziane. I może być dodane, celem dowodu jest sprawić by ludzie zapomnieli, że wszelkie zmysłowe dane są prywatne. (I prawdopodobnie celem prywatności dowodu jest sprawić by ludzie zapomnieli). Nanamoli Thera

W naszym życiu wszyscy chętnie ulegają iluzjom, ludzie sami szukają czegoś, w co można by uwierzyć. Człowiek otoczony pozorami oddaje się pozornej działalności, organizuje sobie pozorną miłość – byle można się było czegoś uchwycić. Nadieżda Mandelsztam

Wszyscy jesteśmy umieszczeni w ciasnym więzieniu ... i całe nasze życie jest tylko trasą na egzekucję, na śmierć. Nigdy też nie było widać człowieka śpiącego w wozie pomiędzy Newgate i Tyburn – pomiędzy więzieniem i miejscem egzekucji czy ktoś spał? Ale my śpimy przez całą drogę, od łona do grobu, nigdy nie jesteśmy w pełni przebudzeni. Donne

Staram się widzieć rzeczy jakimi są i nie stosować do wszystkiego ideologicznej mgły i zadymienia, chorobliwego optymizmu. Ludzie nie chcą myśleć – boją się myśli trzeźwej i raz po raz narażają się na rozczarowania wprost proporcjonalne do stopnia napięcia ich idealistycznego optymizmu, czy jak nazwać tą bzdurę. Jakaś filozofia „happy end'izmu”. Właśnie to zakłamanie jest chorobą naszego wieku i uniemożliwia zupełnie dostosowanie się i nadanie jakiegoś lepszego kierunku temu szaleńczemu pędowi, w który zostaliśmy porwani. Coraz bardziej pogłębia się w ten sposób przepaść między człowiekiem i jego kłamliwymi iluzjami a życiem. Bobkowski

Ludzie, zauważyłem, lubią takie myśli, które nie zmuszają do myślenia. Lec

„Dlaczego”, pytał Zapffe, „ludzkość nie wymarła już dawno temu podczas wielkich epidemii szaleństwa? Dlaczego tylko całkiem mała liczba jednostek zginęła ponieważ nie zdołała znieść wysiłku życia – ponieważ poznanie dało im więcej niż potrafili udźwignąć?” odpowiedź Zapffe: „Większość ludzi uczy się ratować siebie poprzez sztuczne ograniczanie zawartości świadomości”. Ligotti

Człowiek jest niepocieszony, gdy oszuka go wróg lub zdradzą przyjaciele, ale często jest rad, gdy oszukał sam siebie. La Rochefoucauld

Dobrze jest jak jest! Nie myśleć nic, bo śmierć z przerażenia nad samym sobą czai się zza każdego węgła. Witkacy

Życiowa mądrość uczy nas, że aby zachować równowagę ducha nie należy zbyt wiele wiedzieć o ciemnych stronach życia. Od tego co paraliżuje, czy choćby osłabia w nas wolę istnienia, zwykle instynktownie odwracamy oczy, by nie dać się wciągnąć w melancholię, depresję czy rozpacz. Chwin

Wśród różnych wad ludzkości jest i taka: zaćmienie umysłu tj nie tylko konieczność błądzenia, lecz także miłość błędu. Seneka

Nie sposób myśleć o historii, nie odczuwając czegoś w rodzaju zgrozy. Moja zgroza przedzierzgnęła się w teologię, do tego stopnia, że zacząłem wierzyć, iż historia ludzkości nie da się zrozumieć bez grzechu pierworodnego. Cioran

Otóż jest oczywiste, że w sprawach duchowych bardzo łatwo ulec pokusie kłamstwa. I zawsze łatwo o iluzje na własny temat. W buddyzmie iluzja to niewiedza. A według Buddy wszystkie nieszczęścia na świecie pochodzą z niewiedzy. Cioran

Żywi – potępieni, wszyscy lecz tego nie wiedzą. Ja, który to wiem, mam jakąś przewagę? Tak, mam, uważam, że cierpię bardziej niż oni. Cioran

Dlatego też wybierają drogę nieautentycznej codzienności, by nie narażać się na przeżywanie tragizmu istnienia, by się z nim nie mierzyć. Zwłaszcza wtedy, gdy przyszłoby im rozstrzygać „którędy pójść i jak żyć należy”. Przeto nie chcą ujrzeć bycia takim jakim jest. Wolą ukrywać przed samymi sobą samego siebie, swoją najintymniejszą rzeczywistość i przez samo to stać się niezdolnym do postrzegania i odkrywania otaczającego świata, odkrywania go takim jakim on naprawdę jest. Wahl


To nie Bóg karze, to człowiek karze siebie samego przez swój dobrowolnie spartaczony los. Evdokomov

Całe życie ludzi jest stanem upojenia, przerywanym od czasu do czasu rozbłyskami zwątpień. Czy gdyby jasno rozeznawali się w rzeczywistości, mogliby żyć bodaj sekundę dłużej? Najbardziej „normalni” z nich są pijani w sztok, bo na „trzeźwo” nie sposób nawet oddychać. Cioran

Nie ma większego nieszczęścia dla ambitnego młokosa niż obcowanie ze znawcami ludzi. Miałem kontakty z kilkoma takimi; wykończyli mnie, gdy liczyłem sobie dwadzieścia lat. Cioran

Jeśli zaczniemy zgłębiać historię, rozmyślać o niej, jest absolutnie niemożliwe nie popaść w pesymizm. Historyk – optymista, to sprzeczność w założeniu. Cioran

Pokładanie ufności w człowieku to groźne niebezpieczeństwo, wiara w człowieka jest wielką głupotą, szaleństwem. Co do mnie, można mnie określić jako kogoś, kto w gruncie rzeczy gardzi człowiekiem. Cioran

Po co naprawdę śpimy? Nie tyle by odpocząć, ile raczej by zapomnieć. Cioran

Żyć: doskonalić się w błędzie. Cioran

„Prawda nigdy nie śni” — jak rzekł pewien wschodni filozof. Oto dlaczego wcale nas ona nie obchodzi. Cóż uczynilibyśmy z jej nędzną realnością? Cioran

Bądź sternikiem na falach pozorów, nie przemieniaj się w posłańca głębin. Cioran

Bardziej bezużyteczny niż kometa w świecie nie znającym wróżb, bardziej niepotrzebny niż miecz archanioła w świecie bez nieba, prowadź swoje próżniacze przeznaczenie po wnętrzach iluzji, rozsyp tam proszek ludzkich zaślepień. Zaślepień człowieka nieokiełznanego, który wie, że „wszystko” skrywa „nic”. Pożyw się korzeniami kłamstwa, odurzaj fałszywą wiedzą kryjówki, w których czuwasz. Cioran

Gdyby nieomylnie dostrzegało się, kim się jest, miałoby się jeszcze odwagę, by się położyć, ale na pewno nie do tego by wstać. Cioran

Dla niektórych nawet historia bez Jezusa wydawałaby się opróżniona z sensu. Jezus musiał istnieć. Tak wielu z nich się do niego modli. Kto jednak modli się za Don Kichota? On nie musiał się narodzić. A skoro nie musiał, nikt go nie zrozumiał i nie rozumie. Zmarnować życie po nic, osiągnąć niemożliwość w absolutnej daremności! Nie można dojść dalej, ponieważ dalej nie ma już nic do osiągnięcia. Przez całe swoje życie Don Kichot był bardziej samotny niż Chrystus w Getsamani, bardziej osamotniony dla nas. Dla nas, którzy świadomie jesteśmy tragedii której on sam nawet nie podejrzewał, dla nas, dalekich uczniów, pozbawionych jednak daru złudzeń. Gdyż u Don Kichota złudzenie było darem Boga. Łaską. A dar ten był taki, że nic nam już z niego nie pozostało. Pragnąłbym, żeby Don Kichot został ukrzyżowany, i chciałbym być niedowiarkiem po jego prawicy, któremu powiedziałby: „Dziś jeszcze będziesz ze mną w raju”. Raju złudzeń. Cioran

... mówimy o jakiejś rzeczy że jest, gdy siłą naszych wierzeń i złudzeń każemy jej trwać dłużej niż mgnienie ognia, niż promieniujący moment. Cioran

Można by mi zarzucać pewne upodobanie do rozczarowań; ponieważ jednak wszyscy kochają sukces, trzeba - bodaj w trosce o symetrię - by był ktoś, kogo pociąga porażka. Cioran

Nie wszystko jest stracone, póki jesteśmy z siebie niezadowoleni. Cioran

Przychodzi moment, w którym po utracie złudzeń co do innych, tracimy je co do samych siebie. Cioran

Co daje nam klęska? Dokładniejszy obraz nas samych. Cioran

Nie robić sobie złudzeń na własny temat to wielce trudna sztuka. Nie uczymy się jej nigdy, a zwłaszcza wówczas, gdy sądzimy, żeśmy ją opanowali. Cioran

Ludzie idą tylko za tymi, którzy nie szczędzą im złudzeń. Nigdy nie widziano tłumów wokół kogoś wyzbytego iluzji. Cioran

Koncert urodzinowy (pięćdziesiątka) dla Oliviera Messiaena. Stałem za muzykiem, lecz mogłem go widzieć z profilu. Słuchał z nabożnością: jego utwory były prawdziwym wszechświatem - tylko dla niego. Ja słuchałem gdzie indziej; i myślałem sobie, że każdy jest zamknięty we własnym świecie i że to, co robimy, jest niczym dla kogoś innego. Istniejemy tylko dla naszych nieprzyjaciół - i dla tych paru przyjaciół, którzy nas nie lubią. Cioran

Przestał pisać: nie miał już nic do ukrywania. Cioran

Żeby narodził się jeden sceptyk, najpierw musi srożyć się tysiąc wierzących. Cioran

Sukces odnoszą tylko te filozofie i religie, które schlebiają człowiekowi. To nie za sprawą grzechu pierworodnego czy piekła chrystianizm dominował przez wieki, lecz ponieważ Syn Boży zechciał się wcielić. Cioran

Lata, lata całe, żeby się przebudzić z tego snu, w którym nurzają się inni; i potem znów lata i następne lata, aby wymknąć się temu nieznośnemu przebudzeniu. Cioran

Robię rzecz szaleńczą. Chcę zmusić ludzi do myślenia trzema słowami. Oni przecież chcą czytać dziesiątki słów, by nie myśleć. Lec:

Nie ma prawd wiecznych? Może, ale kłamstwa są.

Trzeba by również Izby Wytrzeźwień dla ludzi pijanych szczęściem.

Ma drugi etat. We własnej cenzurze wewnętrznej.

Pamiętajcie, że i niewiara może być czyimś najświętszym uczuciem. Nie szargajcie jej.

Łatwowiercy, cóż to za groźna sekta.

Nasze wszystkie odrębne fikcje składają się na jedną wspólną rzeczywistość.

Gdy się mit zmienia w rzeczywistość, czyje to zwycięstwo - materialistów czy idealistów?

Kto ma dobrą pamięć, temu łatwiej o wielu rzeczach zapomnieć.

Jak ćwiczyć pamięć, by umieć zapomnieć?

Ci co łatwiej zapominają, lżej zdają egzamin życiowy.

Ci którzy noszą końskie okulary, niech pamiętają, że do kompletu należą wędzidło i bat.

Ach, ten zmysł złudzenia, rodzący wszystkie inne!

Niektórzy są przekonani, że ich kaganiec to przyłbica.

Tak samo jak przed palcem wymierzonym w oko zamyka się powieka, tak i przed pewnymi myślami broni się instynktownie mózg. Nawet od wewnątrz.

Czy mam złudzenia? A jakże. To są produkty uboczne nieubłaganego racjonalizmu.

Ideał: krążyć całe życie w bezpiecznej odległości, spokojnie, wokół swego celu.

Realizm - to jak nam karzą widzieć rzeczywistość.

Któż wierzy w cuda! Ale wszyscy ich oczekują. Lec

Współczesny człowiek ogłusza się muzyką, aby nie musieć słuchać samego siebie. Gomez Davila

Głupiec traci swoje nadzieje, ale nigdy swoich iluzji. Gomez Davila

Rozwiązujemy niektóre problemy, udając, że nie istnieją, zaprzeczamy istnieniu innych, by nie musieć ich rozwiązywać. Gomez Davila

Wiedza pozbawiona monumentalnego zła, Zła jako świata i zasady, która nie bierze pod uwagę zła, jakim był i jest człowiek, i tego, że powinien za to odpokutować, to wiedza o perspektywie Zła, na rzecz Zła, sugerowana prawdopodobnie przez Zło. Ceronetti

Zauważam też, że jedyna różnica między życiem ludzi i życiem zwierząt to sposób, w jaki się okłamują lub w jaki nie pojmują swojego losu. Pessoa

Życie byłoby nieznośne, gdybyśmy go byli świadomi. Na szczęście nie jesteśmy. Żyjemy z taką świadomością jak zwierzęta, tak samo jałowo i bezużytecznie; i jeśli mamy jakąś wizję śmierci – której one, przypuszczalnie, choć wcale nie na pewno, nie mają – to jest to wizja przesłonięta taką sklerozą, tyloma unikami i zmianami tematu, że trudno powiedzieć, abyśmy o niej myśleli. Pessoa

Istnieć znaczy wypierać się. Czym innym jestem dzisiaj, niż wyparciem się tego czym byłem wczoraj? Istnieć znaczy przeczyć sobie. Nic lepiej nie symbolizuje życia niż notatki w gazetach, dementujące dzisiaj to, co te same gazety pisały wczoraj. Pessoa

Oto prawo: to, co nie może być wyjaśnione, musi być zapomniane. Pessoa

Nikt nie wie kim jest. Coś wie, coś czuje – to jest pewne, ale czasem to, co czuje, nie jest w żadnym związku z tym, co wie i myśli. Witkacy

Jest taki gatunek ludzi mających strach przed nowymi pojęciami i ideami, którzy chcą wszystko spłycić, uzwyczajnić, sprowadzić koniecznie do rzeczy im znanych. Witkacy

O jakie złudne są te wyższe tak zwane wymagania od siebie: prowadzą na wyżyny, z których się potem na zbity łeb wali w samo dno upadku. Witkacy

Niewiedza jest nieskutecznym środkiem przeciwko nieszczęściom. Seneka

Kogo los zniewala, temu można wybaczyć jego nieszczęście; lecz jeśli kto dobrowolnie pcha się w biedę i sam siebie dręczy, zasługuje on na to, by utracić szczęście, z którego nie umie korzystać. Seneka

Słodko wspomina się dawne niedole. Seneka

Jeżeli twoje czyny są szlachetne, niech wiedzą o nich wszyscy; jeżeli podłe, to cóż z tego, że nikt o nich nie wie, skoro wiesz ty sam? Żal mi cię, jeśli lekceważysz takiego świadka! Seneka

Obsesja prawdy i zdzierania mylącej maski pozorów wyrzuca go poza obręb społeczeństwa, które rozumnie – jak szydzi Roquentin - „błoną” złudzeń chce zasłonić przed sobą horror „świata istniejącego”. Ludzie właśnie dlatego dobrze funkcjonują, że nie chcą dostrzegać, jaki jest świat naprawdę. Ktoś, kto potrafi zobaczyć, jaki świat naprawdę jest, zaczyna funkcjonować źle, bo traci osłonę, która chroni psychikę przed rujnującą, egzystencjalną frustracją. Chwin

Większość teorii samobójstwa zakłada, że samobójstwo jest skutkiem poznawczego błędu i emocjonalnej nierównowagi samobójcy. Że samobójca myli się w rozpoznaniach swojej „realnej sytuacji” i właśnie dlatego się zabija. Że ma fałszywy, zdeformowany obraz rzeczywistości i ten fałszywy, zdeformowany obraz popycha go w śmierć. Że nie widzi świata takim, jaki jest naprawdę, to znaczy nie widzi go tak, jak my - „zdrowi” - go widzimy. Tymczasem bywa i tak, że samobójca wcale się nie myli w swych rozpoznaniach. Więcej, że zabija się właśnie dlatego, że wcale się nie myli. Po prostu w jakiejś chwili spostrzega to, co w ludzkim losie jest naprawdę nie do zniesienia, a czego my wolimy nie dostrzegać. Właśnie wtedy staje się „samobójcą egzystencjalnym”. Odrzuca życie dlatego, że uznaje kondycję ludzką na Ziemi za nieuleczalną” - bez względu na czas i historyczne okoliczności w jakich żyje. Chwin

Równie łatwo oszukać samego siebie bez własnej wiedzy jak trudno oszukać drugich tak aby się nie spostrzegli. La Rochefoucauld

Jesteśmy tak przyzwyczajeni grać komedię wobec drugich, iż w końcu gramy komedię wobec samych siebie. La Rochefoucauld

W prostym języku, nie możemy żyć inaczej niż samo-zwodzący się, którzy muszą się okłamywać co do siebie samych, jak również co do naszej przegranej sytuacji w świecie. Ligotti

Gdy fakty, które represyjne mechanizmy ukrywają stają się dostępnymi, muszą być odcięte od naszej pamięci – lub nowe mechanizmy represyjne muszą zastąpić stare – tak, że możemy kontynuować bycie ochranianymi przez nasz kokon kłamstw. Ligotti